Có người cầm sổ đỏ trong tay mới biết tài sản đã được thế chấp
Tại tọa đàm “Tài sản mã hóa: Từ vùng xám đến thí điểm – Giải pháp đảm bảo minh bạch, an toàn, hiệu quả” diễn ra ngày 6/11, Chuyên gia Kinh tế TS. Nguyễn Trí Hiếu nhận định: Điểm đáng chú ý là Việt Nam đang đi theo một lộ trình thận trọng, khác với cách tiếp cận “đóng hoàn toàn” như Trung Quốc hay “mở toang cửa” như Mỹ.
“Việc ban hành Nghị quyết 05/2025 của Chính phủ với lộ trình thí điểm 5 năm cho thấy sự chuẩn bị kỹ lưỡng, giúp cơ quan quản lý có thời gian hoàn thiện khung khổ giám sát, giảm thiểu rủi ro về lừa đảo, rửa tiền và tài trợ khủng bố đang nổi lên trên toàn cầu khi giao dịch tài sản số bùng nổ”, ông Hiếu nhấn mạnh.
Theo TS. Nguyễn Trí Hiếu, thách thức lớn nhất khi triển khai thí điểm tài sản mã hóa không nằm ở công nghệ, mà ở việc xác định, lưu ký và bảo đảm giá trị thực của tài sản gốc. “Câu hỏi ai là người giám sát, bảo đảm giá trị và tỷ lệ quy đổi giữa tài sản thực và tài sản số vẫn chưa có lời giải rõ ràng trong Nghị quyết 05”, ông phân tích.
Chuyên gia cho rằng, vấn đề cốt lõi khi bàn về tài sản mã hóa là giá trị và tính xác thực của tài sản gốc. Tài sản đó có thật hay không, có đảm bảo pháp lý hay không là điều đầu tiên cần làm rõ.
“Nếu không, nhà đầu tư sẽ không thể tin tưởng mà bỏ tiền ra mua. Ngay cả trong lĩnh vực bất động sản nơi có tài sản hữu hình rõ ràng, thì tình trạng một tài sản được thế chấp ở ngân hàng này nhưng lại đem bán cho người khác vẫn xảy ra. Có người mua xong, cầm sổ đỏ trong tay rồi mới phát hiện tài sản đó đã được thế chấp. Vấn đề niềm tin và cơ chế bảo đảm giá trị tài sản là nền tảng của mọi thị trường,” ông Hiếu nói.
Để thị trường tài sản số vận hành lành mạnh, Nhà nước cần xây dựng hệ thống thẩm định giá và bảo hiểm quyền sở hữu tài sản, điều mà Việt Nam hiện chưa có.
“Ở các nước phát triển, trước khi ngân hàng cho vay, sẽ có công ty bảo hiểm kiểm tra toàn bộ tình trạng pháp lý của tài sản, từ quyền sở hữu, quyền sử dụng đến tranh chấp tiềm ẩn rồi mới cấp chứng thư bảo hiểm để ngân hàng yên tâm giải ngân. Việt Nam thì vẫn thiếu cơ chế bảo hiểm quyền sở hữu này, và đây là lỗ hổng lớn nếu muốn tiến tới thị trường tài sản số,” ông Hiếu nhấn mạnh.
Không có cơ chế này, theo ông, niềm tin của nhà đầu tư sẽ rất mong manh, đặc biệt khi tài sản được “mặc áo hoa”, tức mã hóa nhưng giá trị thực chưa được định lượng hoặc kiểm chứng.
“Bộ Tài chính sẽ gặp nhiều thách thức nếu không xây dựng được cơ chế định giá minh bạch, thẩm định chuẩn. Bởi khi đó, tài sản mã hóa có thể trở thành công cụ đầu cơ hoặc rửa tiền”, ông Hiếu cảnh báo.
Ngân hàng phải là 'cửa kiểm soát bắt buộc'
Một trong những kiến nghị mạnh mẽ nhất của TS. Nguyễn Trí Hiếu là mọi giao dịch tài sản mã hóa phải được thực hiện thông qua hệ thống ngân hàng.
“Thay vì chuyển tiền qua ngân hàng thì nhiều người hiện nay chỉ cần mua Bitcoin hoặc các token khác để chuyển giá trị ra nước ngoài. Đây là kẽ hở cực kỳ nguy hiểm. Tôi kiến nghị mọi giao dịch tài sản mã hóa phải đi qua ngân hàng, coi ngân hàng là điểm kiểm soát bắt buộc để ngăn rửa tiền, đầu cơ và đảm bảo minh bạch dòng vốn”, ông nói.
Theo ông, ngân hàng cần đóng vai trò “người gác cổng” trong toàn bộ chuỗi giao dịch, tương tự như cách các nước phát triển đang làm. Việc này không chỉ giúp kiểm soát nguồn tiền, mà còn tăng cường an ninh tài chính, chống lại các hoạt động chuyển giá và rửa tiền xuyên biên giới.
Đánh giá tổng quan, TS. Nguyễn Trí Hiếu cho rằng Nghị quyết số 05 là một bước tiến lịch sử trong quản lý tài chính của Việt Nam, khi lần đầu tiên Nhà nước thừa nhận và khung hóa pháp lý cho tài sản mã hóa. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh: “Chính sách chỉ thật sự có ý nghĩa khi đi kèm hành lang giám sát thực chất, bảo vệ được quyền lợi nhà đầu tư và đảm bảo an toàn hệ thống tài chính.”
Việc mã hóa tài sản, đặc biệt trong lĩnh vực bất động sản, theo ông, sẽ mở ra kênh huy động vốn hiệu quả hơn, giảm phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng. Khi dự án hoàn thiện pháp lý, chủ đầu tư có thể phát hành tài sản số để thu hút nguồn vốn xã hội thay vì vay vốn trung, dài hạn. Cơ chế này giúp ngân hàng giảm rủi ro thanh khoản, doanh nghiệp chủ động dòng vốn, còn nhà đầu tư có thêm lựa chọn sinh lời minh bạch.
