Hứa hẹn lợi nhuận "khủng"
Đây là dấu hiệu rõ ràng nhất của một dự án lừa đảo. Bất kỳ khoản đầu tư nào, đặc biệt là trong thị trường crypto, đều đi kèm rủi ro.
Một dự án lừa đảo thường vẽ ra một bức tranh màu hồng, cam kết lợi nhuận cao ngất ngưởng và "đảm bảo" chắc chắn. Ví dụ như "x20 lần tài khoản trong một tháng" hay "kiếm 1% mỗi ngày".
Các dự án chân chính sẽ luôn nói về rủi ro và không bao giờ hứa hẹn về lợi nhuận.
Bài học thực tế
OneCoin
OneCoin là một trong những vụ lừa đảo lớn nhất trong lịch sử tiền điện tử, được mệnh danh là mô hình Ponzi.
Dự án này hứa hẹn lợi nhuận khổng lồ, thu hút hàng tỷ USD từ các nhà đầu tư trên toàn thế giới.
Điểm mấu chốt là OneCoin không hề có một blockchain công khai hay một mạng lưới phi tập trung thực sự. Nó hoạt động như một hệ thống tập trung, nơi các nhà đầu tư mua "gói đào" và được trả lãi suất bằng chính đồng tiền ảo của dự án.
Sau đó, họ được khuyến khích tuyển thêm người tham gia để nhận hoa hồng, tạo thành một mạng lưới đa cấp khổng lồ.
Cuối cùng, nhà sáng lập Ruja Ignatova biến mất cùng số tiền của nhà đầu tư.
Nhà sáng lập của OneCoin, tội phạm tiền ảo khét tiếng.
Không công khai đội ngũ phát triển
Uy tín của một dự án phụ thuộc rất lớn vào đội ngũ đứng sau. Các dự án lừa đảo thường có đội ngũ phát triển ẩn danh, chỉ sử dụng biệt danh hoặc không có thông tin cụ thể về kinh nghiệm.
Đôi khi, họ sử dụng hình ảnh và thông tin giả mạo. Ngược lại, các dự án uy tín sẽ công khai danh tính của đội ngũ, có hồ sơ rõ ràng trên các nền tảng như LinkedIn, và thường xuyên xuất hiện trên các phương tiện truyền thông.
Bài học thực tế
Thodex
Thodex là một sàn giao dịch tiền điện tử của Thổ Nhĩ Kỳ. CEO của sàn này, Faruk Fatih Özer, đã biến mất cùng với số tiền trị giá khoảng 2 tỷ USD của 400.000 nhà đầu tư.
Đội ngũ của Thodex không có thông tin cụ thể hay hồ sơ rõ ràng, khiến các nhà đầu tư không có cơ sở để xác minh.
Vụ việc này là một ví dụ điển hình về "rug pull" (kéo thảm) khi người sáng lập rút toàn bộ tài sản và biến mất.
CEO Faruk Fatih Ozer của sàn Thodex. Ảnh: Birgün Gazetesi
Thiếu sản phẩm thực tế và lộ trình phát triển mơ hồ
Một dự án crypto đáng tin cậy phải có một sản phẩm hoặc một giải pháp công nghệ rõ ràng, giải quyết được một vấn đề thực tế.
Các dự án lừa đảo thường chỉ có những ý tưởng chung chung, thiếu một sản phẩm cụ thể và một lộ trình phát triển chi tiết.
Lộ trình của họ có thể chỉ là những lời hứa hão huyền, không có mốc thời gian rõ ràng hoặc không khả thi.
Một dự án chân chính sẽ có một bản Whitepaper (sách trắng) chuyên sâu, mô tả chi tiết về công nghệ, mục tiêu và cách thức hoạt động của dự án.
Bài học thực tế
Safemoon ($SFM)
Safemoon là một dự án từng rất nổi tiếng vào năm 2021 với những lời hứa hẹn về một "hệ sinh thái" khổng lồ, bao gồm ví tiền điện tử, sàn giao dịch và thậm chí là một dự án về game.
Tuy nhiên, sau nhiều năm, hầu hết các sản phẩm này vẫn không được ra mắt hoặc hoạt động không hiệu quả.
Lộ trình phát triển của dự án thường được vẽ ra một cách hoành tráng nhưng lại thiếu các mốc thời gian cụ thể và tính khả thi.
Mặc dù không phải là một vụ lừa đảo rõ ràng ngay từ đầu, nhưng sự thiếu hụt sản phẩm thực tế và sự tập trung vào marketing đã khiến nhiều người mất niềm tin và bị thua lỗ khi giá token sụp đổ.
Safemoon.
Giá của token SFM hiện tại. Ảnh: CoinGecko
Chiến thuật "FOMO" chết người
Các dự án lừa đảo thường sử dụng các chiến thuật tâm lý để thúc ép nhà đầu tư ra quyết định vội vàng.
Họ tạo ra một không khí khẩn cấp bằng cách nói rằng "cơ hội chỉ có trong thời gian ngắn", "số lượng token có hạn" hoặc "nhóm đầu tư sắp đầy chỗ".
Điều này khiến bạn không có đủ thời gian để tìm hiểu và nghiên cứu kỹ lưỡng. Một dự án uy tín sẽ khuyến khích người dùng tìm hiểu thật kỹ trước khi đưa ra quyết định đầu tư.
Bài học thực tế
Squid Game Token ($SQUID)
$SQUID là một token lấy cảm hứng từ bộ phim nổi tiếng của Netflix. Dự án này đã tạo ra một làn sóng FOMO cực lớn với lời hứa hẹn về một trò chơi trực tuyến.
Các nhà phát triển đã tạo ra một quy tắc bất thường: người dùng có thể mua nhưng không thể bán token này, trừ khi họ thắng trò chơi (vốn không có thật).
Giá token đã tăng hàng nghìn phần trăm trong vài ngày, thu hút hàng triệu USD từ các nhà đầu tư. Sau đó, các nhà phát triển đã "kéo thảm", rút hết tiền từ bể thanh khoản và biến mất.
Squid Game Token ($SQUID).
Giá của token SQUID hiện tại. Ảnh: CoinGecko
Cộng đồng, marketing ảo
Dự án lừa đảo thường chi rất nhiều tiền cho marketing rầm rộ, sử dụng các KOL/Influencer để quảng cáo nhưng cộng đồng lại thiếu sự tương tác thực tế.
Các thành viên trong nhóm chat, kênh Telegram thường chỉ là bot hoặc tài khoản ảo. Khi có người đặt câu hỏi về dự án, họ thường bị loại khỏi nhóm hoặc bị chặn.
Ngoài ra, các thông tin mà dự án đưa ra thường bị phóng đại, thiếu tính xác thực và có thể mâu thuẫn với nhau.
Bài học thực tế
Luna (Terra) Classic
Mặc dù không phải là một vụ lừa đảo ngay từ đầu, nhưng sự sụp đổ của Terra (Luna) là một bài học đắt giá về việc tin tưởng vào marketing quá đà và những lời hứa hẹn về một đồng stablecoin "phi tập trung" hoàn hảo.
Dự án đã thu hút một lượng lớn người theo dõi và đầu tư bằng cách quảng cáo về mức lợi suất cố định 20% trên giao thức Anchor.
Tuy nhiên, cơ chế này không bền vững và cuối cùng đã sụp đổ, khiến toàn bộ hệ sinh thái Terra sụp đổ.
Cộng đồng của dự án cũng từng được thổi phồng quá mức, với niềm tin mù quáng vào khả năng của đội ngũ phát triển, bất chấp những cảnh báo về rủi ro từ các chuyên gia.
Luna (Terra) Classic.
Giá của token LUNA hiện tại. Ảnh: TradingView
Kết luận
Những ví dụ trên cho thấy rằng, một dự án lừa đảo có thể xuất hiện dưới nhiều hình thức khác nhau.
Nên khi tham gia vào thị trường crypto, hãy luôn nhớ quy tắc "DYOR - Do Your Own Research" (Tự nghiên cứu) và cảnh giác với những dấu hiệu trên để tự bảo vệ tài sản của mình.
