Các sàn giao dịch chứng khoán Tokyo và các nhà điều hành thị trường chứng khoán chính của Nhật Bản, đang xem xét các biện pháp để kiểm soát làn sóng các công ty niêm yết mua và nắm giữ tiền mã hóa. Động thái này diễn ra trong bối cảnh lo ngại ngày càng tăng về các khoản lỗ của nhà đầu tư liên quan đến cơn sốt mua tài sản kỹ thuật số của các doanh nghiệp.
Sàn Tokyo phát tín hiệu siết chặt quản lý các hoạt động liên quan đến đầu tư tiền mã hóa
Một nguồn tin tiết lộ, ít nhất ba công ty Nhật Bản giao dịch trên sàn đã phải tạm dừng kế hoạch mua tiền mã hóa kể từ tháng 9 sau khi vấp phải sự phản đối từ Japan Exchange Group (JPX). Các công ty này đã được cảnh báo rằng khả năng huy động vốn của họ sẽ bị hạn chế nếu họ tiếp tục mua tiền mã hóa như một phần trong kế hoạch kinh doanh của mình.
Hiện tại, sàn giao dịch chứng khoán chưa có bất kỳ quy tắc chung nào ngăn cản các công ty niêm yết tích lũy tiền mã hóa. Tuy nhiên, một phát ngôn viên của Japan Exchange Group cho biết trong một email gửi tới Bloomberg rằng tổ chức này đang "giám sát các công ty gây lo ngại từ góc độ rủi ro và quản trị, nhằm bảo vệ cổ đông và nhà đầu tư."
Rủi ro từ mô hình "kho bạc" tài sản kỹ thuật số
Loại cổ phiếu nắm giữ tiền mã hóa, vốn đi theo mô hình được tạo ra bởi Strategy Inc. của Michael Saylor, đã chứng kiến mức tăng lớn vào đầu năm nay nhưng sau đó đã giảm đáng kể, khiến các nhà đầu tư cá nhân phải đối mặt với những khoản lỗ lớn và tất nhiên Strategy, công ty đã xây dựng một bộ sưu tập Bitcoin trị giá khoảng 66 tỷ USD, đã chứng kiến giá cổ phiếu của mình giảm khoảng một nửa kể từ giữa tháng 7.
Trong khi đó, các sàn giao dịch chứng khoán ở Hồng Kông và các khu vực khác của châu Á-Thái Bình Dương đã phản đối nỗ lực thành lập các công ty kho bạc tài sản kỹ thuật số mới (DATs). Nhật Bản trở nên khác biệt với 14 công ty niêm yết mua Bitcoin, nhiều hơn bất kỳ quốc gia châu Á nào khác, dựa trên thông tin từ Bitcoin Treasuries.
Cú sập của cổ phiếu và nỗi lo "niêm yết cửa sau"
Động lực cho việc giám sát chặt chẽ hơn xuất phát từ những lo ngại rằng các nhà đầu tư Nhật Bản đã mất tiền do sự sụt giảm gần đây của cổ phiếu các công ty kho bạc tài sản kỹ thuật số trong nước.
Metaplanet Inc., cho đến nay là nhà điều hành kho bạc tài sản kỹ thuật số lớn nhất của Nhật Bản giao dịch tại Tokyo, đã chứng kiến giá cổ phiếu của mình giảm hơn 83% so với mức đỉnh vào giữa tháng 6. Điều này xảy ra sau khi cổ phiếu này đã tăng vọt khoảng 420% vào đầu năm. Công ty đã thu thập hơn 30.000 Bitcoin sau khi chuyển đổi hoạt động kinh doanh từ điều hành khách sạn sang tiền mã hóa vào đầu năm 2024, trở thành công ty nắm giữ Bitcoin đại chúng lớn thứ tư trên thế giới.
Một ví dụ khác là Convano Inc., một doanh nghiệp làm móng tay có kế hoạch mua 21.000 Bitcoin, đã chứng kiến cổ phiếu của mình giảm khoảng 60% kể từ cuối tháng 8.
Niêm yết cửa sau xảy ra khi một công ty tư nhân trở thành công ty giao dịch công khai thông qua sáp nhập hoặc mua lại, bỏ qua lộ trình Phát hành lần đầu ra công chúng (IPO) truyền thống. Japan Exchange Group vốn đã không cho phép niêm yết cửa sau, và các nguồn tin cho biết họ hiện đang xem xét liệu có nên mở rộng lệnh cấm đó đối với các công ty đã có trên sàn nhưng thay đổi trọng tâm kinh doanh chính của họ sang thu thập tiền mã hóa hay không.
Bài học nào cho thị trường tiền mã hóa tại Việt Nam trong tương lai?
Câu chuyện tại Nhật Bản, dù có bối cảnh pháp lý khác biệt, vẫn cung cấp một bài học đắt giá cho Việt Nam, một thị trường cũng đang chứng kiến tỷ lệ chấp nhận tiền mã hóa rất cao trong cộng đồng. Phản ứng quyết liệt của Sàn giao dịch Tokyo cho thấy tầm quan trọng tối thượng của việc bảo vệ nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư nhỏ lẻ, trước những biến động khó lường của một loại tài sản mới nổi.
Những khoản lỗ nặng nề từ cổ phiếu Metaplanet hay Convano là lời cảnh tỉnh rõ ràng về rủi ro khi các doanh nghiệp, thậm chí từ những ngành nghề không liên quan, đột ngột chuyển hướng kinh doanh sang đầu cơ tài sản kỹ thuật số. Điều này có thể tạo ra sự hưng phấn ngắn hạn cho giá cổ phiếu nhưng lại đẩy rủi ro khổng lồ về phía cổ đông khi thị trường điều chỉnh.
Động thái của Nhật Bản nhấn mạnh sự cấp thiết của một khung pháp lý rõ ràng và toàn diện tại Việt Nam. Thị trường tiền mã hóa Việt Nam hiện vẫn đang trong "vùng xám" về quy định. Câu chuyện này đặt ra hàng loạt câu hỏi về quản trị doanh nghiệp: Liệu các công ty niêm yết tại Việt Nam có được phép đưa tiền mã hóa vào bảng cân đối kế toán hay không? Nếu có, cơ chế kiểm toán, báo cáo tài chính và công bố thông tin sẽ phải chi tiết và minh bạch đến mức nào?
Việc Nhật Bản xem xét siết lại quy tắc "niêm yết cửa sau" cũng là một kinh nghiệm quý báu, nhằm ngăn chặn các thực thể yếu kém lợi dụng "vỏ bọc" công ty đại chúng để "khoác áo" công nghệ, huy động vốn từ cộng đồng rồi đẩy rủi ro về phía họ. Tương lai của thị trường tài chính Việt Nam cần sự đổi mới, nhưng sự đổi mới đó phải song hành với các cơ chế giám sát và quản lý rủi ro chặt chẽ để đảm bảo sự phát triển ổn định, bền vững.
