Thực hiện chương trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật năm 2025, Bộ Tài chính và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đang tổ chức lấy ý kiến rộng rãi từ các đơn vị, tổ chức và cá nhân đối với Dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 98/2020/TT-BTC ngày 16/11/2020, hướng dẫn hoạt động và quản lý quỹ đầu tư chứng khoán.
Theo Tờ trình của UBCKNN, việc sửa đổi là yêu cầu cấp thiết nhằm cụ thể hóa các chủ trương của Đảng và Chính phủ về phát triển thị trường vốn, thúc đẩy ngành quản lý quỹ trở thành kênh huy động vốn trung và dài hạn quan trọng của nền kinh tế. Sau gần 5 năm triển khai, Thông tư 98 đã góp phần tạo lập khung pháp lý nền tảng cho hoạt động quỹ đầu tư chứng khoán; tuy nhiên thực tiễn thị trường và nhu cầu phát triển các sản phẩm mới đòi hỏi phải tiếp tục hoàn thiện quy định quản lý.
Theo bản so sánh và thuyết minh dự thảo, Bộ Tài chính đề xuất bổ sung hai loại hình quỹ mới và điều chỉnh hoạt động đầu tư của quỹ chỉ số nhằm đa dạng hóa sản phẩm trên thị trường. Cụ thể:
- Quỹ đầu tư trái phiếu hạ tầng: Là quỹ đóng, đầu tư tối thiểu 65% giá trị tài sản ròng vào trái phiếu phát hành để phát triển hạ tầng, công cụ nợ Chính phủ, trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh, trái phiếu chính quyền địa phương, tiền gửi và chứng chỉ tiền gửi. Mục tiêu là huy động vốn trung – dài hạn cho các dự án hạ tầng, phù hợp với Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân và huy động nguồn lực xã hội cho phát triển kinh tế – xã hội.
- Quỹ đầu tư công cụ thị trường tiền tệ (MMF): Là quỹ mở, đầu tư tối thiểu 80% giá trị tài sản ròng vào tiền gửi, chứng chỉ tiền gửi, công cụ nợ Chính phủ và các tài sản thu nhập cố định ngắn hạn (dưới 12 tháng). Đây là mô hình quỹ phổ biến quốc tế, phù hợp với nhà đầu tư tìm kiếm sản phẩm thanh khoản cao, rủi ro thấp và lợi suất ổn định.
Dự thảo cũng bổ sung cơ chế phòng ngừa rủi ro cho quỹ chỉ số, quy định về xử lý sai lệch giữa danh mục quỹ và chỉ số tham chiếu, nhằm nâng cao tính minh bạch và tạo điều kiện phát triển các quỹ ETF nội địa – một cấu phần quan trọng của thị trường vốn hiện đại.
Song song đó, dự thảo Thông tư đặc biệt chú trọng yếu tố chuyển đổi số trong quản lý quỹ. Theo UBCKNN, toàn bộ chế độ báo cáo định kỳ của công ty quản lý quỹ, ngân hàng giám sát và đại lý phân phối sẽ được thực hiện bằng phương thức điện tử qua Hệ thống cơ sở dữ liệu quản lý quỹ (FMS), thay thế hoàn toàn báo cáo giấy. Quy định này phù hợp với Quyết định 412/QĐ-TTg về cải cách thủ tục hành chính và không phát sinh chi phí cho doanh nghiệp do hạ tầng kỹ thuật hiện đã sẵn sàng.
Ngoài ra, dự thảo bổ sung cơ chế quản lý thanh khoản cho quỹ mở, cho phép công ty quản lý quỹ áp dụng các biện pháp linh hoạt như đáp ứng một phần lệnh bán, tạm dừng giao dịch chứng chỉ quỹ hoặc áp dụng mức “phòng vệ thanh khoản”. Đây là các biện pháp được khuyến nghị bởi Tổ chức Quốc tế các Ủy ban Chứng khoán (IOSCO) nhằm hạn chế rủi ro hệ thống.
Với định hướng hoàn thiện thể chế, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, Thông tư sửa đổi Thông tư 98 được kỳ vọng sẽ tạo hành lang pháp lý đồng bộ, khuyến khích phát triển các sản phẩm quỹ thế hệ mới, nâng cao hiệu quả quản lý và tăng cường bảo vệ nhà đầu tư. Đây cũng là bước tiến quan trọng trong lộ trình xây dựng thị trường chứng khoán Việt Nam hiện đại, minh bạch và bền vững đến năm 2030.
